คณะมนุษยศาสตร์เป็นองค์กรการศึกษาที่พัฒนามาจากส่วนงานหนึ่งของโรงเรียนฝึกหัดครูชั้นสูง ซึ่งก่อตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2492 ต่อมาในปี พ.ศ. 2497 โรงเรียนฝึกหัดครูชั้นสูงได้รับการสถาปนาเป็นวิทยาลัยวิชาการศึกษา ซึ่งมีการจัดระบบการศึกษาแบบวิทยาเขต โดยมีวิทยาลัยวิชาการศึกษา ประสานมิตร เป็นศูนย์กลางการบริหาร วิทยาลัยวิชาการศึกษา ประสานมิตร ประกอบด้วยคณะวิชาต่างๆ 4 คณะ ได้แก่
1. คณะวิชาการศึกษา
2. คณะวิชาวิจัยการศึกษา
3. คณะวิชาวิทยาศาสตร์
4. คณะวิชามนุษยธรรมศึกษาและสังคมศาสตร์

โดยมีหัวหน้าคณะวิชารับผิดชอบงานบริหารและงานวิชาการ ต่อมาวิทยาลัยวิชาการศึกษาได้รับการยกฐานะเป็นมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ตามพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ในวันที่29 มิถุนายน พ.ศ. 2517 มีพระราชกฤษฎีกาแบ่งส่วนราชการจัดตั้งให้เป็นคณะ จึงได้มีการแยกคณะวิชามนุษยธรรมศึกษาและสังคมศาสตร์ออกเป็น 2 คณะ คือ คณะมนุษยศาสตร์และคณะสังคมศาสตร์คณะวิชาการศึกษาเปลี่ยนเป็นคณะศึกษาศาสตร์ ส่วนคณะวิชาวิทยาศาสตร์เปลี่ยนเป็นคณะวิทยาศาสตร์